Niedawno Komitet ds. Produktów Leczniczych Stosowanych u Ludzi (CHMP) Europejskiej Agencji Leków (EMA) zarekomendował zaktualizowaną szczepionkę celowaną (adaptowaną) na wariant Omikron i już od 15 września można się nią zaszczepić w Polsce. Co to jest szczepionka celowana? Kto może się nią zaszczepić? Czy są jakieś przeciwskazania? Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się więcej na temat szczepionki na Omikron!
Szczepionka na Omikron – wprowadzenie
Pandemia Covid-19 towarzyszy nam już niemal 3 lata. W tym czasie wirus SARS-CoV-2 nie pozostawał niezmienny. Mutował, tworząc nowe szczepy, na które nasze organizmy były mniej odporne, nawet po szczepieniach. Takie zachowanie jest częste również wśród innych wirusów. W listopadzie 2021r. został wykryty wariant omikron, który okazał się być wyjątkowo zakaźny.
Od teraz szczepimy również szczepionką Pfizer i Moderna na wariant Omikron. Odwiedź nasz oddział i zadbaj o swoje zdrowie bez konieczności umawiania się na wizytę! Szczepienia dostępne dla wszystkich powyżej 12 roku życia.
Szczepionka celowana na Omikron – w jaki sposób wirusy mutują?
Wirusy są to patogeny nieożywione. Do namnażania potrzebują wykorzystania maszynerii enzymatycznej komórki, którą zakażają. Aby do tego doszło, wirus przyczepia się do powierzchni komórki i uwalnia do jej wnętrza swój materiał genetyczny, jakim jest DNA lub RNA. Następnie dochodzi do odczytywania informacji genetycznej i syntezy białek potrzebnych do budowy wirusa. Podczas tego procesu zdarzają się błędy, które mogą prowadzić do powstawania mniej lub bardziej subtelnie zmienionych białek. W ten sposób powstaje wirus potomny, odmienny od swojej wersji pierwotnej.
Szczepionka na Omikron – antygen wirusa nie pozostaje taki sam
Może się on np. różnić budową jednego lub kilku białek powierzchniowych, które nasz układ immunologiczny rozpoznaje jako antygeny. Antygen taki pozostaje dla naszych białych krwinek i przeciwciał nieznany, a co za tym idzie, nawet jeśli jesteśmy odporni na pierwotny wariant, możemy nie rozpoznać jego zmienionej wersji. W takim przypadku przeciwciała nie pasują do antygenu i nie są w stanie go opłaszczyć i wyeliminować. W podobnym mechanizmie powstawały kolejne warianty wirusa SARS-CoV-2 aż do wariantu Omikron dominującego obecnie w środowisku.
Szczepionka celowana – czym jest wariant Omikron?
Omikron to kolejny wariant wirusa odpowiedzialnego za chorobę Covid-19. Wcześniej mieliśmy do czynienia z kilkoma mniej lub bardziej zjadliwymi szczepami. Omikron cechuje się bardzo dużą zakaźnością, jednak ryzyko hospitalizacji w wyniku zakażenia jest nieco niższe niż w przypadku zakażenia wariantem delta. WHO ostrzega jednak, aby nie postrzegać tego szczepu jako łagodny. Nadal jest on bardzo niebezpieczny, szczególnie dla pacjentów z grup wysokiego ryzyka np. osób starszych, osób z obniżoną odpornością lub pacjentów chorujących na przewlekłe choroby płuc czy serca.
Czy szczepionki są skuteczne wobec wariantu Omikron?
I tak, i nie. Dotychczasowo podawane szczepionki zapewniają ochronę przed wszystkimi występującymi obecnie wariantami koronawirusa. Dzieje się tak dzięki temu, że zostały one oparte na budowie białka S (ang. Spike), czyli białka kolca wirusowego, które pozostaje względnie stabilne podczas mutacji. Ochrona ta jest jednak coraz mniej skuteczna przeciwko nowo pojawiającym się szczepom, w szczególności wariantowi omikron. Naukowcom udało się jednak opracować zaktualizowaną wersję szczepionki Pfizer i Moderna poszerzoną o mRNA podwariantów omikron BA.4 i BA.5. Aby zwiększyć odporność na ten wariant, zaleca się przyjęcie szczepionki adaptowanej, która została zarekomendowana przez Komitet ds. Produktów Leczniczych Stosowanych u Ludzi (CHMP) Europejskiej Agencji Leków (EMA).
Jak działa szczepionka adaptowana (celowana) na Omikron?
Tak samo jak poprzednie wersje szczepionek mRNA. Podając szczepionkę mRNA przekazujemy komórce dokładną instrukcję budowy białka S. Następnie jest ono syntetyzowane w rybosomach i uwalniane z komórki. Białe krwinki rozpoznają to pojedyncze białko i wytwarzają przeciwciała mające za zadanie opłaszczyć je, zneutralizować i ułatwić ich usunięcie. Jedyną różnicą jest poszerzenie składu szczepionki o mRNA wariantów BA.4 i BA.5. Taka zmiana pozwala na zwiększenie skuteczności szczepienia przeciwko nowo powstałym wariantom, które już są obecne w środowisku i przeciw tym które jeszcze mogą się pojawić. Szczepionki celowane na Omikron są już dostępne i są podawane jako dawki przypominające.
Dowiedz się więcej na temat szczepionki mRNA oraz szczepionki wektorowej z naszego wcześniejszego artykułu blogowego!
Kto może przyjąć szczepionkę na Omikron?
Szczepionkę celowaną może przyjąć każdy, kto:
Ma ukończone 12 lat
Jest uprawniony do przyjęcia kolejnej dawki
Nie ma przeciwwskazań medycznych
Nie jest obecnie w trakcie istotnej infekcji
Zostanie dopuszczony do szczepienia przez osobę kwalifikującą
Dzięki temu, że skład szczepionki na wariant Omikron zmienił się jedynie nieznacznie, wszystkie przeciwwskazania czy potencjalne działania niepożądane pozostają takie same.
Przeczytaj także nasz wcześniejszy artykuł „Szczepionka mRNA, a wektorowa – porównanie„.
